IZLOŽBA: NERAZDVOJNA BRAĆA ČAPEK
salon doma kulture u 18:30 sati
Autor izložbe: hasan zahirović
Postavka izložbe predstavlja život i stvaralaštvo istaknutih čeških književnika i intelektualaca, braće Karla i Josefa Čapeka, čija su djela i danas izuzetno značajna za češku i evropsku kulturu. Kroz fotografije i dokumente iz arhiva Udruženja braće Čapek iz Praga, Muzeja braće Čapek Male Svatonovice i lične arhive autora, posjetioci će imati priliku da se upoznaju sa bogatim naslijeđem ovih nerazdvojnih stvaralaca.
HASAN ZAHIROVIĆ rođen je 1975. godine u Brčkom. Pedagog, glumac, dramaturg, teatrolog i prevodilac. Na Filozofskom fakultetu u Sarajevu stekao je zvanje pedagoga, a na Fakultetu humanističkih nauka u Mostaru zvanje diplomiranog glumca. Godine 2000. stupio je profesionalno na scenu Bosanskog narodnog pozorišta u Zenici, i od tada pa do danas igrao je u nekoliko država na raznim jezicima. Magistrirao je teatrologiju na Filozofskom fakultetu Masarykovog univerziteta u Brnu, a doktorirao na Pozorišnoj akademiji (DAMU) u Pragu. Prevodi s više jezika, ali većinom s češkog i slovačkog (Čapek, Kundera, Lagronová, Dousková, Leikert…), te na češki dramske pisce s prostora bivše Jugoslavije. Predaje na Šleskom univerzitetu na odsjeku Kulturna dramaturgija. Član je glumačkog praškog ansambla pozorišta D21. Živi u Pragu.
dvorana doma kulture 19:00 sati
gradsko pozorište “semberija” bjeljina
milivoj mlađenović: “pevanje i ćutanje sofke nikolić”
režija i adaptacija: sonja petrović
| IGRAJU: | Scenografija i kostimografija: IRINA SOMBORAC Asistent kostimografa: MARIJA JANOŠEVIĆ |
| Bojana Milanović | Scenski pokret i koreografija: JOVANA RAKIĆ Asistent scenografa: BOJAN JOVANOVIĆ |
| Mirna Jovanović | Muzika i dizajn zvuka: NENAD KOJIĆ |
| Nenad Blagojević | Producent: DUŠAN TUZLANČIĆ |
| Dušan Ranković | Muzički saradnik: IGOR KAJMAKOVIĆ |
| Dragana Arsenić | Majstor tona: MIRZA JUNUZOVIĆ |
| Mihailo Maksimović | Dizajn svjetla: STEFAN ASENTIĆ |
| Ivan Petrović | Izrada maski: JANA PETROVIĆ |
| MUZIČARI: | Autor fotografija: BOJAN PETRIČEVIĆ – Four pixel studio |
| Igor Kajmaković – klavir | Dizajn plakata: IRINA SOMBORAC Dekorater: VESELIN MIRIĆ |
| Stanko Zarić – harmonika | Izrada kostima: VESNA KARANOVIĆ Garderoberka: JOVANA GOLUBIĆ |
| Nenad Bošnjak – violina | Stolarski radovi: DARKO IVANOVIĆ, ALEKSANDAR SPASOJEVIĆ |
Riječ rediteljke
Kada mislim o ovoj predstavi, mislim o samoći, mislim o grču i krivici koja je tolika da se sa njom živi, jede, spava i priča. Mislim o paralelnom svetu u kome žive oni koji su glasnici i kanali komunikacije između zagrobnog sveta i sveta živih. Na koji način se ta dva sveta spajaju? Gde je taj prostor u kome oni dolaze u kontakt?
Sofkina ljubav prema ćerki Marioli/Marici tolika je da se može tumačiti i kao arhetip. Kao jedan od najstarijih i najznačajnijih mitova o odnosu majke i ćerke; Mit o Demetri i njenoj ćerki Persefoni koju je oteo Had i odveo u podzemlje. Demetra se tada u svojoj najvećoj tuzi povukla od bogova i ljudi te na svet poslala neplodnost, uzrokovavši velike neizdržive katastrofe i za ljude i za bogove. Odvojiti se od svog dara, talenta i svoje svrhe sredstvo je kojim je Sofka kaznila i sebe i ceo svet, a koji smatram jednako velikom pošasti kao neplodnost jer i sam dar stvara plodove.
Ovaj novoskovani mit o Sofki koji ilustruje položaj savremene Demetre možda i nije realna slika njenog života ili njenog karaktera, ali ide dalje od svog arhetipa i postavlja pitanje današnjem društvu ima li Sofka pravo na karijeru i dete ili je nužno napraviti izbor? Kao i da li će žena, ako se odrekne talenta i tada biti dovoljno majka u svom kapacitetu, zanosu i punoći ili samo fizički prisutna ljuštura koja se prazni, isisava? Sva ova pitanja opsedala su Sofku i naterala da o talentu misli kao o prokletstvu. Prokletstvu koje je nasledila od svoje majke, radeći po modelu koji je jedini imala.
Pevače sevdaha doživljavam kao mačke koje vide u mraku, pa nas često uzmu za ruku i spuste duboko u Had. Međutim, povratak iz podzemlja je ono što doživljavamo kao katarzu u svojoj najvećoj punoći i ekstazi. Kada me je Sofka odvela u Had videla sam majku koja svesno odlazi i napušta svoje dete, a kad sam se vratila čula sam tišinu iz usta najboljeg pevača. Sofka me je kaznila nateravši da mislim o neisključivosti prilikom izbora i isključivosti osećaja krivice.
Možda ovo nije priča o Sofki Nikolić, nego još jedan mit o silasku u podzemlje, pa šta kome odatle treba, neka proba da ponese nazad.
Sonja Petrović
SOFKA NIKOLIĆ – BIOGRAFIJA
Sofka Nikolić je rođena 1907. godine u mačvanskom selu Tabanović, nedaleko od Šapca. Već kao djevojčica pjevala je po vašarima, a prvi ozbiljniji nastup imala je u jednoj zvorničkoj kafani 1923. godine. Udala se vrlo mlada za muzičara Paju Nikolića, šefa Velikog orkestra, s kojim ubrzo odlazi u Mostar. U tamošnjoj kafani „Lira”, između ostalih, oduševljavala je Aleksu Šantića, izvodeći njegovu „Eminu”. Nakon Mostara, u kojem je boravila četiri godine, Sofka se nastanila u Sarajevu, a kada je nastupala, ne samo da je manjkalo mjesta u kafani, već su često i ulice bivale zakrčene Sofkinim obožavaocima.
Prvu ploču sa numerama „Kolika je Jahorina planina” i „Kad bi znala, dilber Stano” snimila je sa 19 godina u Berlinu, a svoju drugu ploču dvije godine kasnije u Parizu. Nevjerovatno zvuči podatak da je Sofka Nikolić prva žena koja je ponijela titulu najtiražnije pjevačice Evrope, a u to vrijeme bila je drugi muzičar uopšte po broju prodatih ploča, posle italijanskog tenora Enrika Karuza.
Ubrzo je prešla u Beograd, a njeno osvajanje Beograda, sredinom dvadesetih godina, označilo je promjenu odnosa javnosti prema kafanskom pjevanju.
Sofkine nastupe uz ciganski orkestar Paje Nikolića u kafani „Kragujevac” uživo je prenosio Radio Beograd. Prvi takav prenos obavljen je 11. decembra 1929. godine, a zbog velikog broja obožavalaca njene pjesme, često je pozivana da nastupa u emisijama narodne muzike. Nazivali su je „Kraljicom Skadarlije”.
Sofkini veliki obožavaoci, ali i prijatelji bili su i Branislav Nušić, Tin Ujević, Gustav Krklec, Milivoje Živanović, Čiča Ilija Stanojević, Dobrica Milutinović… a Sofka im nije samo pjevala, nego je bila i ravnopravni sagovornik.
Prijateljica joj je postala i „Crna Perla” Džozefina Beker, koja je decenijama kasnije, govoreći o prvom susretu sa Sofkom, rekla: „Sjećam se kada sam je prvi put videla i čula u Zagrebu. Nisam razumela nijednu reč, ali sam shvatila emociju, čula sam svaki otkucaj njenog srca. Ona je moja velika ljubav. To je žena koja u ono vrijeme nije gledala što nastupam u haljini od banana. Ona mi je dala veliku podršku.” Sve do 1939. godine, Sofka je, pored Beograda i drugih jugoslovenskih gradova, gostovala i snimala u najpoznatijim evropskim kulturnim centrima – Berlinu, Pragu, Beču, Budimpešti, Parizu… sa pratećim orkestrom od 25 muzičara pod vođstvom njenog muža Paje. Snimila je više od 100 ploča s više od 200 pjesama od kojih su najpoznatije „Cojle, Manojle”, „Kolika je Jahorina planina”, „Kad bi znala, dilber Stano”, „Zone, mori Zone”, „Čuješ seko”… Godine 1930. čuveni američki muzičar Karl Brent Kilton došao je radi Sofke u Jugoslaviju kako bi o njoj napisao opširnu studiju.
Nažalost, 1939. godine bolest je pokosila Sofkinu jedinu kćerku, sedamanestogodišnju Maricu, a Sofka se, skrhana bolom, povukla sa scene, nastanila u Bijeljini i naredne decenije provela u tugovanju. Javnost se nakratko podsjetila nekadašnje zvijezde 1968. godine, kada je o njoj snimljen film. Od nekadašnje slave ostale su samo požutjele fotografije i jedna okrnjena gramofonska ploča. To je jedino mogla da pokaže filmadžijama i da im priča o dairama, Skadarliji, o uzavreloj Evropi, o pjesmi… O svojoj tragediji je ćutala. Uspjeli su samo da je snime kako s buketom cvijeća ulazi u bijeljinsko groblje.
Umrla je tiho 1982. godine, ponovo zaboravljena skoro od svih… Sahranjena je pored kćerke i muža, u kapeli na bijeljinskom groblju Pučile.
